Lợi ích của Thiết kế Linh hoạt của Celestia

Cơ sở hạ tầng Blockchain có thể mở rộng mà không gặp cản trở trong thực thi
Một trong những lợi ích quan trọng nhất của kiến trúc modular của Celestia là khả năng mở rộng mà không cần phải hy sinh. Trong các chuỗi khối truyền thống, việc thực thi, đồng thuận và khả năng truy cập dữ liệu được gói gọn vào một lớp duy nhất. Điều này hạn chế công suất và tăng tải của máy xác minh khi mạng lưới phát triển. Celestia tránh được hạn chế này bằng cách chuyển giao thực thi sang các chuỗi bên ngoài trong khi tập trung hoàn toàn vào đồng thuận và khả năng truy cập dữ liệu.

Bằng cách giảm trách nhiệm của các bên xác thực và cho phép các máy khách nhẹ xác minh sự sẵn có dữ liệu thông qua việc lấy mẫu, Celestia hỗ trợ lưu lượng dữ liệu cao hơn nhiều so với chuỗi monolithic. Điều này cho phép nhiều rollups hoặc chuỗi chủ quyền xuất bản dữ liệu giao dịch của họ song song, mà không gây tắc nghẽn hoặc phí cao.

Độ linh hoạt và Tùy chỉnh cho nhà phát triển
Celestia cung cấp cho các nhà phát triển hoàn toàn tự do trong việc xây dựng và vận hành chuỗi của họ. Môi trường thực hiện, máy ảo, mô hình quản trị và cấu trúc phí không được quy định bởi lớp cơ sở. Các nhà phát triển có thể sử dụng Cosmos SDK, EVM, Move VM hoặc logic tùy chỉnh để xác định hành vi của chuỗi của họ, tất cả trong khi phụ thuộc vào Celestia để xuất bản dữ liệu có thể xác minh.

Sự linh hoạt này đặc biệt quý giá đối với các nhóm xây dựng chuỗi ứng dụng cụ thể hoặc thử nghiệm với các cơ chế mật mã hoặc kinh tế mới. Thay vì cạnh tranh với không gian khối trên một chuỗi toàn cầu duy nhất, các nhà phát triển có thể triển khai các rollups riêng của họ mà mở rộng theo chiều ngang.

Triển khai chuỗi không cần phép
Khi triển khai một chuỗi khối theo cách truyền thống, bạn cần phối hợp với một Layer 1 hiện có hoặc xây dựng cơ sở hạ tầng full-stack từ đầu. Celestia loại bỏ những rào cản này. Bất kỳ nhà phát triển nào cũng có thể triển khai một chuỗi mà không cần xin phép, bảo vệ các validator, hoặc triển khai logic đồng thuận. Mô hình triển khai không cần phép này tương tự như việc triển khai hợp đồng thông minh nhưng ở quy mô triển khai toàn bộ chuỗi khối.

Kết quả là một rào cản thấp hơn đối với sự đổi mới. Nhà phát triển có thể lặp lại nhanh hơn, triển khai thử nghiệm, hoặc nhanh chóng ra thị trường bằng cách sử dụng API của Rollkit và Celestia. Điều này giúp mở rộng hệ sinh thái blockchain vượt ra ngoài các nền tảng chiếm ưu thế và mở rộng vào một loạt các trường hợp sử dụng.

Tăng cường Phân quyền thông qua Light Clients
Hỗ trợ của Celestia cho Data Availability Sampling (DAS) cho phép ngay cả các thiết bị ít tài nguyên cũng có thể xác minh rằng chuỗi đang hoạt động đúng cách. Các máy khách nhẹ có thể phát hiện ra dữ liệu bị giữ lại hoặc bị kiểm duyệt mà không cần chạy các nút đầy đủ. Điều này cho phép nhiều người dùng tham gia vào việc xác minh mạng, tăng tính phân cấp và sự tin cậy.

Ngược lại, nhiều chuỗi khối ngày nay phụ thuộc vào các nhà cung cấp cơ sở hạ tầng tập trung vì việc chạy một nút đầy đủ quá tốn kém về tài nguyên. Kiến trúc của Celestia khuyến khích sự tham gia rộng rãi của người xác minh và người dùng bằng cách giảm thiểu gánh nặng kỹ thuật của việc xác minh.

Tương thích qua các hệ sinh thái modular
Celestia được thiết kế để không phân biệt về việc chuỗi hoặc ứng dụng nào sử dụng lớp dữ liệu sẵn có của nó. Nó hỗ trợ cả sovereign rollups và rollups giải quyết trên các mạng khác, chẳng hạn như Ethereum. Thông qua các công cụ như Blobstream, Celestia hoạt động như một lớp DA chia sẻ cho môi trường đa chuỗi rộng lớn.

Khả năng tương tác này cho phép các nhà phát triển thiết kế hệ thống kết hợp những tính năng tốt nhất của các chuỗi khối khác nhau — thanh toán trên Ethereum, thực thi trong một Custom Rollup, và sẵn có dữ liệu trên Celestia. Bộ công cụ mô-đun có thể phát triển một cách tự nhiên, thay vì bị hạn chế bởi ràng buộc của một nền tảng duy nhất.

Thách thức và Rủi ro

Sự hấp thụ sớm và sự chấp nhận của nhà phát triển
Mặc dù Celestia giới thiệu một sự thay đổi kiến trúc hấp dẫn, hệ sinh thái của nó vẫn đang ở giai đoạn đầu của sự phát triển. Không giống như Ethereum hoặc các chuỗi đã thành lập khác với cộng đồng phát triển chuyên nghiệp và một loạt ứng dụng phong phú, Celestia đang xây dựng một hạng mục mới của cơ sở hạ tầng đòi hỏi sự giáo dục và sự chấp nhận công cụ.

Những nhà phát triển chuyển từ các nền tảng hợp đồng thông minh truyền thống phải hiểu rõ về những khái niệm mới như sovereign rollups, sự sắp xếp ngăn xếp modul và các lớp sẵn có dữ liệu. Trong khi các công cụ như Rollkit giúp đơn giản hóa triển khai, mô hình modul giới thiệu một đường cong học tập cao hơn đối với các nhóm quen với việc triển khai hợp đồng trực tiếp trên các blockchain Layer 1.

Hơn nữa, vì việc thực thi được xử lý ngoài chuỗi, nên có ít tương thích ngay lập tức với các khung ứng dụng phi tập trung hiện có và các nhà cung cấp ví. Việc xây dựng hỗ trợ nhà phát triển mạnh mẽ, SDK và tài liệu hướng dẫn vẫn cần thiết để được áp dụng rộng rãi hơn.

Phức Tạp Trong Tổ Hợp Hệ Thống Module
Trong kiến trúc blockchain theo mô-đun, các trách nhiệm khác nhau được phân phối trên nhiều tầng—thực thi, thanh toán, đồng thuận và khả năng truy cập dữ liệu. Mặc dù điều này cho phép linh hoạt và khả năng mở rộng, nhưng cũng đưa ra những thách thức phối hợp mới.

Rollups quốc gia phải quản lý logic thực thi, quy trình nâng cấp và xác minh trạng thái của chính họ một cách độc lập. Nếu một nhà phát triển tích hợp nhiều dịch vụ - như Celestia cho DA và Ethereum cho thanh toán - họ phải đảm bảo tính tương tác và tin nhắn giữa các lớp này vẫn an toàn và đồng bộ.

Điều linh hoạt tăng cũng đồng nghĩa với việc có trách nhiệm hơn. Các nhà phát triển và nhà cung cấp cơ sở hạ tầng phải suy nghĩ cẩn thận về cách mỗi tầng liên kết với nhau và duy trì tính tương thích trên các thành phần của stack, điều này có thể tăng độ phức tạp của việc triển khai và bảo trì.

Không có Bảo mật Kế thừa từ Chuỗi Thanh toán
Sovereign rollups sử dụng Celestia được hưởng lợi từ sự đảm bảo về đồng thuận và tính sẵn có của dữ liệu nhưng không thừa kế tính bảo mật của một lớp thanh toán toàn cầu như Ethereum. Điều này có nghĩa là những rollups này chịu trách nhiệm duy nhất cho việc xác minh các chuyển đổi trạng thái của chính mình và giải quyết tranh chấp, mà không phụ thuộc vào sự chắc chắn bên ngoài hoặc bằng chứng gian lận.

Mặc dù điều này cung cấp độc lập và tốc độ, nhưng nó đưa ra các sự đánh đổi về bảo mật. Các nhà phát triển Rollup phải thiết kế bộ kiểm tra hoặc bộ chứng minh riêng, triển khai các khung tài chính, và xây dựng cơ chế để phát hiện và phản ứng với hành vi độc hại. Mức độ tự trị này có thể không phù hợp cho tất cả các trường hợp sử dụng, đặc biệt là những trường hợp cần đảm bảo bảo mật chung hoặc sự đảm bảo về quy định.

Độ chín của mạng và phân quyền của Validator
Bộ xác minh của Celestia vẫn đang trong quá trình phân quyền. Như với bất kỳ mạng lưới mới nào, có nguy cơ rằng việc phân phối token sớm, tập trung xác minh, hoặc tập trung cơ sở hạ tầng có thể ảnh hưởng đến quản trị và nâng cấp giao thức. Đảm bảo rằng mạng lưới vẫn mở, không cần phép và chống chịu phụ thuộc vào việc duy trì một cơ sở xác minh rộng lớn và đa dạng.

Ngoài ra, trong khi Việc Lấy Mẫu Khả Năng Có Sẵn Dữ Liệu giảm thiểu rào cản cho các máy khách nhẹ, việc vận hành một người xác thực vẫn đòi hỏi phải đặt cược và tài nguyên cơ sở hạ tầng. Mở rộng sự tham gia của người xác thực và giảm thiểu rủi ro tập trung vẫn sẽ là ưu tiên chính khi mạng lưới mở rộng.

Sự không chắc chắn về điều chỉnh và thị trường
Khi Celestia và các nền tảng blockchain modul khác tiếp tục phát triển, họ có thể thu hút sự chú ý tăng từ phía các cơ quan quản lý. Các chuỗi modul cho phép các ứng dụng độc lập có thể rơi vào các diễn giải pháp luật khác nhau so với các hợp đồng thông minh chạy trên các nền tảng Layer 1 đã được xác định. Sự không chắc chắn xung quanh phí sẵn có của dữ liệu, động lực của người xác thực và thiết kế thị trường DA có thể ảnh hưởng đến các giả định kinh tế.

Ngoài ra, cạnh tranh trong lĩnh vực sẵn có dữ liệu đang tăng lên. Các mạng khác như Avail, EigenDA và Near DA đều đang tìm hiểu các giải pháp tương tự, có thể tạo ra động lực thị trường và sở thích của các nhà phát triển.

Celestia so với các Dự án Modular/DA khác

Khi thiết kế blockchain có cấu trúc module ngày càng được quan tâm, một số dự án ngày càng nổi lên với sự tập trung vào khả năng sẵn có của dữ liệu (DA). Trong khi Celestia đã đầu tiên mở đường cho mô hình DA module, đó hiện đang là một trong số các mạng lưới cạnh tranh nhằm cung cấp các lớp dữ liệu có khả năng mở rộng, an toàn và phi tập trung. Những nền tảng này nhằm mục đích phục vụ cho rollups, chuỗi cụ thể cho ứng dụng và giao thức Layer 2 muốn giảm bớt thực thi và duy trì hiệu quả.

Celestia

Celestia cung cấp sự đồng thuận và khả năng truy cập dữ liệu. Nó không bao gồm việc thực thi hoặc thanh toán, tạo nên một lớp cơ bản tối giản và linh hoạt. Điểm đột phá cốt lõi của Celestia là Mẫu Dữ Liệu Có Sẵn (DAS), cho phép các máy khách nhẹ xác minh tính toàn vẹn dữ liệu mà không cần tải xuống toàn bộ khối dữ liệu.

Tính năng chính

• Tầng độc lập của sự đồng thuận với DAS
• Hỗ trợ sovereign và settled rollups
• Token $TIA nguyên bản để staking và phí blob
• Tích hợp Blobstream với Ethereum
• Triển khai chuỗi không cần phép qua Rollkit

Sức mạnh

• Toàn bộ tính linh hoạt từ đầu
• Cơ chế DAS đã được chứng minh
• Công cụ phát triển mạnh mẽ cho rollups
• Hệ sinh thái hoạt động (Dymension, Eclipse, Manta Pacific)

Giới hạn

• Phân quyền kiểm định gia giai đoạn đầu
• Không bao gồm thực hiện hoặc thanh toán

Sẵn có (Polygon)

Avail, được phát triển bởi Polygon, chỉ là một lớp sẵn sàng dữ liệu, không có tính năng đồng thuận hoặc thanh toán riêng của nó. Nó được thiết kế để cung cấp việc xuất bản dữ liệu có khả năng mở rộng cho các ứng dụng ngoại chuỗi, bao gồm cả các rollups của Polygon và các Layer 2 khác. Avail sử dụng cam kết KZG để đảm bảo tính hợp lệ của dữ liệu và đang làm việc để tích hợp DAS.

Tính năng chính

• Lớp DA độc lập được thiết kế cho việc sử dụng trên nhiều chuỗi.
• Tập trung vào hệ sinh thái Ethereum L2
• Hỗ trợ tương lai cho DAS đang được phát triển
• Liên kết với lộ trình hệ sinh thái Polygon

Strengths

• Được hỗ trợ bởi nhóm phát triển của Polygon
• Tích hợp sâu với Ethereum và L2s dựa trên zk
• Quá trình tiếp nhận dữ liệu dễ dàng hơn cho các chuỗi tương thích với EVM

Giới hạn

• DAS chưa hoàn thiện
• Vẫn tiến triển hướng đến sự tham gia của người xác minh không cần phép
• Tập trung hơn trong các giai đoạn sớm

EigenDA (EigenLayer)

EigenDA là một lớp khả năng sẵn có dựa trên việc tái đặt dữ liệu được xây dựng trên nền tảng Ethereum thông qua giao thức EigenLayer. Nó giới thiệu khả năng sẵn có dữ liệu như một dịch vụ, được bảo vệ bởi các nhà xác minh Ethereum chọn tham gia cung cấp DA bằng cách sử dụng ETH đã đặt cọc của họ.

Tính năng chính

• Sử dụng Ethereum restaking qua EigenLayer
• Cung cấp các cam kết DA liên quan đến bộ xác thực Ethereum
• Dành cho Ethereum rollups và hệ thống zk
• Thị trường trình xác thực động

Sức mạnh

• Kế thừa an ninh kinh tế của Ethereum
• Thiết kế gốc cho Ethereum
• Khuyến khích cạnh tranh giữa các nhà cung cấp DA

Giới hạn

• Yêu cầu phối hợp tập trung thông qua EigenLayer
• Hiện tại chỉ hỗ trợ các trường hợp liên quan đến Ethereum
• Giả định niềm tin cao hơn cho các giao thức và nhà điều hành mới hơn

Gần DA

Near DA là một phần của hệ sinh thái gồm rộng lớn của giao thức Near. Nó cung cấp một lớp DA được chia nhỏ cho phép các ứng dụng đăng dữ liệu lên blockchain của Near và truy xuất nó một cách hiệu quả về chi phí. Near DA đang được định vị để sử dụng bởi rollups và Layer 2 đang tìm kiếm các giải pháp DA đa năng.

Tính năng chính

• Dựa trên việc chia nhỏ Nightshade của Near
• Tích hợp với lớp Fast Finality
• Sử dụng khả năng mở rộng và công cụ của Near
• Kích thích token bản địa

Sức mạnh

• Xây dựng trên cơ sở hạ tầng hiệu suất cao của Near
• Mô hình tăng khả năng chia nhỏ
• Nền tảng thân thiện với nhà phát triển

Giới hạn

• Liên kết chặt chẽ với hệ sinh thái Near
• Chưa được chứng minh nhiều trong DA đa năng so với Celestia
• Sự áp dụng hạn chế từ các chuỗi bên ngoài cho đến nay

Tương lai của Thiết kế Blockchain Linh hoạt

Các hạn chế của các chuỗi khối đơnolithic - đặc biệt là về khả năng mở rộng, kiểm soát của nhà phát triển và khả năng truy cập của nút - đã dẫn ngành công nghiệp vào một mô hình modul. Celestia đang ở phía trước của sự chuyển đổi này, chứng minh rằng việc tách biệt thực thi, đồng thuận và sẵn có dữ liệu không chỉ kỹ thuật khả thi mà còn mong muốn.

Hành động hướng đến thiết kế modular không chỉ là về việc cải thiện hiệu suất. Đó phản ánh một sự thay đổi triết học trong cách nhìn nhận về cơ sở hạ tầng blockchain. Thay vì một chuỗi duy nhất thực hiện mọi thứ, hệ thống modular xem xét các thành phần blockchain như các dịch vụ tương tác được. Mô hình này cho phép một internet các chuỗi linh hoạt, có thể kết hợp và phi tập trung hơn.

Theo thời gian, sự khác biệt giữa chuỗi Layer 1 và Layer 2 rollup có thể mờ đi hoàn toàn. Điều quan trọng không phải là tính toán diễn ra ở đâu, mà là liệu các thành phần - thực thi, tính khả dụng và giải quyết - có thể kiểm chứng, phi tập trung và có thể mở rộng hay không. Kiến trúc của Celestia hỗ trợ sự hội tụ này bằng cách cung cấp một lớp dữ liệu trung lập cho bất kỳ môi trường thực thi, máy ảo hoặc mô hình quản trị nào.

Ý nghĩa dài hạn của thiết kế blockchain mô-đun là nó đặt nền móng cho các hệ thống Web3 mở rộng theo yêu cầu, vẫn giữ tính phân cấp theo thiết kế và hỗ trợ hàng ngàn chuỗi cụ thể cho ứng dụng hoạt động song song.

Celestia đại diện cho một phần cơ bản của tương lai modular này. Nó cung cấp một lớp cơ sở nhẹ, tối thiểu hóa niềm tin có thể mở rộng độc lập từ độ phức tạp của thực thi. Vai trò của nó trong việc cung cấp sức mạnh cho các rollups chủ quyền, hỗ trợ rollups Ethereum thông qua Blobstream, và cho phép triển khai chuỗi không cần phép cấp quyền khiến nó trở thành một thành phần quan trọng của cảnh quan hạ tầng blockchain đang phát triển.

Khi hệ sinh thái Web3 tiếp tục phát triển, tính linh hoạt sẽ không phải là một khái niệm nổi bật - nó sẽ trở thành mặc định kiến trúc.